"Jej portret" został uznany za jeden z ciekawszych filmów o tematyce społeczno-obyczajowej i uhonorowany wieloma nagrodami, m.in. na festiwalach w Gdańsku w 1974 r. (nagrody: publiczności, jury) i Koszalinie w 1975 r. Był prezentowany za granicą, w Mannheim, gdzie również spotkał się z dobrym przyjęciem. Film został zrealizowany w 1974 r., ale oficjalnie zaistniał na ekranach kin dopiero w 1982 r., przetrzymany przez cenzurę.
W zakładzie poprawczym odbywają się przygotowania do ślubu jednej z dziewcząt, Helenki; oznacza to również, że przechodzi ona "pod prawną opiekę" męża i opuszcza zakład warunkowo. Po uroczystym ślubie Dyrektor wręcza Helence prezenty i zaprasza na skromny weselny toast, następnie zaś odbywają się tańce, w których uczestniczą koleżanki Helenki. Jest wśród nich Danka, jej najlepsza przyjaciółka, dziewczyna o inteligentnej twarzy, wyróżniającej się, delikatnej sylwetce, zgrabnych ruchach. Zwraca na nią uwagę Urzędnik udzielający Helence ślubu. Od Dyrektora dowiaduje się, że Danka odbywa karę za jedno z najcięższych przestępstw: usiłowanie zabójstwa, oraz, że pochodzi ona z rozbitej rodziny. Po weselu Helenka oddaje ślubną suknię do magazynu i przebiera się w swoje "cywilne" rzeczy, zaś więzienny strój - zgodnie z tradycją - pali w kotłowni. Stary palacz dogaduje: "Kto w ogień ubrania nie wrzuci, ten prędzej czy później tu wróci". Po tej ceremonii wszyscy odprowadzają Helenkę do bramy zakładu. Jest także Urzędnik, który obiecuje Dance, że przyjdzie wkrótce, żeby się z nią spotkać. Dziewczęta omawiają wydarzenia dnia - z pewnym sceptycyzmem traktując szczerość chęci odmiany życia przez Helenkę i "miłość" do męża, człowieka w średnim wieku, mało efektownego. Nazajutrz wszystko wraca do normy, porządek dnia ustala ścisły regulamin zakładu; wiele w nim zakazów, restrykcji, surowych reguł przypominających, że to zakład karny, że za każdą z przebywających tu młodych dziewczyn stoi cień poważnego przestępstwa. Jedynie podczas nauki w miejscowym zakładzie fryzjerskim, w rozmowach z miłym kierownikiem pracowni, panem Jankiem, dziewczęta jakby odprężają się, zapominają o swej przeszłości. Urzędnik wciąż myśli o Dance. Postanawia odszukać jej rodziców, porozmawiać z nimi, skłonić ich, aby zainteresowali się córką. Nie daje to żadnych efektów. Ojciec, motorniczy tramwajów, odmawia zabrania córki z zakładu pod swoją opiekę, mówiąc cynicznie "nie chcę jej przeszkadzać, niech się poprawia". Matka, która pracuje jako sprzątaczka, wybucha jawną nienawiścią: "dla mnie ta dziwka może zdechnąć w więzieniu". Urzędnik jest coraz bardziej poruszony sprawą Danki. Odwiedza ją w zakładzie, próbuje dojść z nią do porozumienia, ale Danka ma inne plany. Udaje chorobę, następnie zaś ucieka ze szpitala. Odwiedza Helenkę, ale mimo późnej pory przyjaciółki nie ma w domu, a mąż nie umie powiedzieć, co się z nią dzieje. Danka idzie ulicą, ogląda wspaniałe wystawy. Mijają ją ludzie, zajęci swoimi sprawami, roześmiani, obojętni. W jakiejś chwili spotyka młodego człowieka ze straszliwymi bliznami na twarzy: to jej były chłopak, pokrajany przez nią "za zdradę". Danka jest głęboko poruszona, chłopak wita ją życzliwie, ale całkowicie obojętnie, śpieszy się do swoich spraw. Zrozpaczona dziewczyna wraca do zakładu. Za próbę ucieczki zostaje ostrzyżona, gorzko płacze. Któregoś dnia odbywa się w zakładzie zabawa z udziałem zaproszonych, samotnych mężczyzn, pod czujnym okiem wychowawczyń i Dyrektora. Przychodzi również Urzędnik, tańczy z Danką i prosi, aby wyszła za niego za mąż. Jednak zbuntowana przeciw całemu światu - i swemu życiu - Danka nie zgadza się na to, mówiąc, że go nie kocha, więc wyjść za niego nie może.
"Jej portret" został zrealizowany w klimacie filmu dokumentalnego, jest oszczędny pod względem inscenizacyjnym i fabularnym. Zdjęcia były kręcone w autentycznej, surowej scenerii domu poprawczego. Aktorom odtwarzającym główne role towarzyszą prawdziwe wychowanki zamkniętych zakładów. [PAT] (źródło: www.filmpolski.pl)
|
