Oni szli Szarymi Szeregami

Pełnometrażowy dokument fabularyzowany „Oni szli szarymi szeregami” pokazuje historię jedynej w skali świata organizacji podziemnej, która w czasie II wojny światowej na równi stawiała edukację młodych ludzi i walkę o niepodległość. Jest to filmowa opowieść o młodości skażonej wojną, o przyśpieszonym dojrzewaniu i edukacji patriotycznej. Opisuje losy dwunastolatków i osiemnastolatków, Zawiszaków i żołnierzy Grup Szturmowych, Bojowych Szkół. Życie młodzieży i dzieci w okupowanym kraju. Okrucieństwo niemieckich oprawców, terror i próby normalnego życia; pierwsze uczucia i edukację w ramach programu „Dziś – Jutro - Pojutrze”. Akcja filmu rozpoczyna się jeszcze przed wojną, a kończy z chwilą wybuchu Powstania Warszawskiego 1 sierpnia 1944 r. Dowód niezłomności i woli walki z okupantem, lekcja patriotyzmu najwyższej próby.
Lista postaci, o których opowiada film ma charakter symboliczny. To „Zośka”, „Alek” i „Rudy”, bohaterowie lektury szkolnej „Kamienie na szaniec”, oraz „Maciek”, „Wróbel”, „Piotr Pomian” i inni. Wszyscy Oni zginęli w latach 1942-44. Ich śmierć stanowiła po operacjach na uniwersytetach Jagiellońskim i Lwowskim, Katyniu, Ponarach kolejny etap eksterminacji polskiej inteligencji. Straty, której skutki odczuwamy do dziś.
Sceny fabularne zajmujące dużą część filmu, stanowią rodzaj wprowadzenia lub komentarza do omawianych tematów. Prezentujemy m.in. moment zrywania flag ze swastyką z Zachęty, malowanie znaku Polski Walczącej na pomniku lotnika, fragment akcji pod Arsenałem, zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika, obronę magazynu broni przy ul. Różanej w Warszawie, spektakularne odbicie 49 więźniów pod Celestynowem, ale także tragiczne momenty tamtych czasów, aresztowania, śmierć „Rudego”, „Alka” i „Zośki”.

W filmie bierze udział m.in. Jerzy Jabrzemski, ostatni żyjacy członek „Pasieki”, czyli kierownictwa Szarych Szeregów czy też Tytus Karlikowski, żołnierz Batalionu Zośka, bezpośredni uczestnik wydarzeń przedstawionych w filmie, Przewodniczący Środowiska Zołnierzy Batalionu Zośka.