Adaptacja powieści Emila Zegadłowicza "Zmory", rozwijającej wątki z trzech wcześniejszych książek tego autora - "Godziny przed jutrznią", "Spod młyńskich kamieni", "Cienia nad falami". Po raz pierwszy "Zmory" wydane zostały w roku 1935 i wzbudziły wówczas wielkie poruszenie.
"Zmory" w reżyserii Wojciecha Marczewskiego to jeden z ważniejszych obrazów w powojennej kinematografii. Nakręcona w 1978 roku opowieść o dojrzewaniu, bolesnym wkraczaniu w dorosłość jest jednocześnie protestem przeciwko tłamszeniu wszelkich przejawów niezależności przez systemy totalitarne. Oczami bohatera filmu oglądamy metody wychowawcze praktykowane przez sadystycznych nauczycieli w cesarskim gimnazjum. Pogardliwe traktowanie uczniów nazywanych tu “bydłem“, kary fizyczne, stosowanie jednakowej miary dla wszystkich sprawiają, że tych kilka lat spędzone w takim miejscu stanie się dla Mikołaja Srebrnego twardą szkołą życia.
Mikołaj Srebrny, zwany przez najbliższych Mikiem mieszka razem z ojcem, emerytowanym nauczycielem, we dworze w Porębie Murowanej. Matka, młoda i piękna Zofia cierpiąca na suchoty, mieszka oddzielnie. Gdy Mik zostaje przyjęty do gimnazjum, zamieszkuje u wujostwa Komendów i na co dzień jest świadkiem pijackich wybryków wuja. W szkole chłopiec nie czuje się najlepiej. Sadystyczni nauczyciele znęcają się nad dziećmi fizycznie i psychicznie. Wrażliwy i samodzielnie myślący Mik często im podpada. Po śmierci ojca Komendowie przenoszą się do Poręby, a Mik zamieszkuje wraz z matką u babki. Na wakacje przyjeżdża do Poręby. Poznaje tu swego rówieśnika, który w dosyć brutalny sposób go uświadamia. Mika zaczynają dręczyć pierwsze erotyczne niepokoje. Po powrocie do szkoły razem z innymi kolegami podgląda zabawy miejscowego przedsiębiorcy pogrzebowego z prostytutką, jednak dla niego oglądane brutalne sceny stają się źródłem silnego wstrząsu. W szkole pojawia się nowy nauczyciel, Chwostek. Szybko staje się ulubieńcem uczniów, a jego lewicowe poglądy sprawiają, że wśród młodzieży zaczynają się szerzyć idee socjalistyczne. Umiera matka Mika. Chłopiec zostaje sam z despotyczną babką. Wkrótce przekonuje się, że z pieniędzy przeznaczonych na jego naukę babka opłaca swojego kochanka. Trzej koledzy Mikołaja zostają aresztowani za działalność konspiracyjną. Usunięty ze szkoły Chwostek popełnia w swoim gabinecie samobójstwo. Zbliża się koniec nauki Mika w gimnazjum. Pożegnalny bal zamienia się w wielkie pijaństwo. Kończy się okres uczniowskich niepokojów, Mik i jego koledzy przekraczają próg dorosłości.
|
