Znakomity reżyser, cieszący się wielkim uznaniem na całym świecie, jest jednak mało znany w Polsce. Aleksander Sokurow urodził się 14 czerwca 1951 roku w Podoriwkach w obwodzie Irkuckim, w rodzinie weterana II wojny światowej. W dzieciństwie wraz z całą rodziną wielokrotnie przeprowadzał się, co sprawiło, że pierwsze trzy klasy szkoły podstawowej ukończył w Legnicy, kontynuował natomiast w Warszawie, a maturę zdawał w Turkmenii.Po skończeniu liceum w 1968 roku przyszły reżyser dostał się na wydział historyczny Uniwersytetu w Gorkim. Już na początku studiów (1969) zaczął pracować w telewizji, najpierw obejmując stanowisko pomocnika, a następnie asystenta reżysera. Pozwoliło mu to oswoić się z kinem i techniką telewizyjną i już jako 19-latek realizował pierwsze programy telewizyjne.

W ciągu sześciu lat zrobił kilka filmów dokumentalnych i programów na żywo. Po uzyskaniu dyplomu historyka w Gorkim, w 1975 roku Sokurow rozpoczął studia na moskiewskim WGIK-u na wydziale dokumentu, pod opieką Aleksandra Zguridi. Jako wyróżniający się student otrzymał stypendium im. S. Eisensteina. Na rok przed terminem (1979) Sokurow zdał eksternistyczne egzaminy. Było to spowodowane ostrym konfliktem z administracją uczelni i kierownictwem Goskina - jego filmy kategorycznie odrzucono, oskarżając go o formalizm i poglądy antyradzieckie. Jego film "Odinokoj golos czelowieka" na podstawie powieści Andrieja Płatonowa, wielokrotnie później nagradzany, nie został przyjęty jako praca dyplomowa. W tym okresie Sokurow otrzymał wsparcie ze strony Andrieja Tarkowskiego, również będącego w niełasce władz, który wysoko cenił prace młodszego kolegi.

Dzięki rekomendacji Tarkowskiego, Sokurow w 1980 roku został zatrudniony w wytwórni "Lenfilm" w Leningradzie, gdzie pracował nad swoimi pierwszymi filmami dokumentalnymi. Równocześnie pracował w leningradzkim studiu filmów dokumentalnych, gdzie kręcił kolejne dokumenty. Jednak już pierwsze filmy nakręcone w Leningradzie wywołały negatywną reakcję partyjnych władz miasta i Goskina. Przez dłuższy okres, do czasów pierestrojki, żaden z jego filmów nie został dopuszczony do obiegu przez cenzurę. Pod koniec lat 80. jego wcześniejsze filmy, zarówno fabularne, jak i dokumentalne, zaczęły być pokazywane na licznych międzynarodowych festiwalach filmowych. Lata 80. i 90. to okres intensywnej pracy dla Sokurowa, kiedy to powstało wiele filmów zarówno dokumentalnych, jak i fabularnych. Jednocześnie rozpoczął pracę w radiu, prowadząc audycję dla młodzieży, wykładał też reżyserię w "Lenfilmie".

W latach 1998-99 prowadził program telewizyjny "Ostrow Sokurowa" (Wyspa Sokurowa), gdzie zajmował się problemem miejsca kinematografii we współczesnej kulturze. W połowie lat 90. reżyser zaczął interesować się techniką wideo. Tą metodą zrealizował szereg filmów dokumentalnych, część z nich powstała w Japonii dla tamtejszej telewizji, dzięki entuzjazmowi i poparciu japońskich przyjaciół twórcy.

Aleksander Sokurow jest dziś laureatem wielu festiwali międzynarodowych, a jego filmy rozpowszechnione są na całym świecie. Decyzją Europejskiej Akademii Filmowej został zaliczony w poczet 100 najlepszych reżyserów. Do dziś mieszka i pracuje w Sankt Petersburgu. Obecnie zajmuje się organizacją studia "Berieg", którego celem ma być produkcja niekomercyjnych filmów fabularnych i dokumentalnych. Sokurow jako twórca filmów fabularnych, dokumentalnych i filmów wideo, w każdej z form stosuje niepowtarzalny i wizjonerski styl. Te cechy sprawiają, że jego dzieła porównywane są z obrazami Andrieja Tarkowskiego.

FILMOGRAFIA

Filmy fabularne:

2003: Otiec i syn
2002: Rosyjska arka (Rossijskaja Arka)
2001: Cielec (Tielets)
1999: Moloch
1997: Matka i syn
1993: Tichije stranicy
1992: Kamień
1990: PKrug wtoroj
1989: Spasi i sochrani
1988: Dni Zaćmienia (Dni zatmienija)
1986: Ampir
1983: Skorbnoje biezczuwstwije (uzup. W 1986, prem. 1987)
1980: Razżalowanyj (kr.m)
1978: Odinokij gołos czeławieka (film dyplomowy)

Filmy dokumentalne:

2001: Elegia podróży (Elegija dorogi)
1999: dolce...
1998: Biesiedy iz Sołżenicynym
1998: Powinnost' (5 części)
1998: Kwartira Kozincewa (z cyklu Pieterburskij dniewnik)
1997: Otkrytie pamiatnika Dostojewskomu (z cyklu Pieterburskij dniewnik)
1997: Smiriennaja żizn'
1996: Hubert Robert. Sczastliwaja żizn'
1996: Orientalna elegia (Wostocznaja elegija)
1995: Duchownyje gołosa (5 części)
1995: Soldatskij son
1992: Elegia z Rosji (Elegija iz Rossii)
1991: Primier intonacji
1990: Prosta elegia (Prostaja elegija)
1990: Lenigradskaja retrospektiwa (16 części; 13h, 8 min)
1990: Petersburskaja elegija
1990: K sobytijam w Zakawkaz'e (Lenigradskaja Kinochronika No 5 specwypusk)
1989: Radziecka elegia (Sowietskaja elegija)
1986: Moskiewska elegia (Moskowskaja elegija)
1985: Elegia (Elegija)
1985: Terpienije trud (prem. 1987)
1983: Żertwa wieczernaja (w pierwszej wersji Saliut, prem. 1987)
1982: I niczego bolsze (w pierwszej wersji Sojuznik, prem. 1987)
1981: Altowaja sonata. Dmitrij Szostakowicz (prem. 1988)
1979: Sonata dla Hitlera (prem. 1989)
1978: Marija (w pierwszej wersji Lieto Marii Wojnowoj, prem. 1988)