Szóstym gościem przeglądu POLKI ZA KAMERĄ, czyli krótka historia kina kobiet w Polsce będzie dokumentalistka Wanda Różycka-Zborowska. Przed spotkaniem zaprezentujemy jej jedyną fabułę, kontrowersyjną, trzymaną 5 lat na półce JEMIOŁĘ (1988- premiera 1993).

Długo nie miała swojego miejsca na ziemi, wędrowała z rodzicami i sześciorgiem rodzeństwa z miejsca na miejsce, z jednej wioski do drugiej. Pisała wiersze, opowiadania, malowała, myślała o szkole teatralnej. Jedni nauczyciel mówili: urodzona humanistka, inni - ścisły umysł. Rozdarta, niepewna swego, za namową rodziny wybrała architekturę na Politechnice Warszawskiej. Nie dostała się. Ale czasu nie zmarnowała: została "Siłaczką" w wiejskiej szkole. Uczyła matematyki, fizyki, chemii. Dzieci ją pokochały.

Zamiast architektury w Warszawie po roku wybrała budownictwo na Politechnice Poznańskiej. - Po roku już wiedziałam, że to pomyłka - przyznaje. Ale nie zrezygnowała, Zagryzając zęby robiła projekty. Swój świat odnajdywała w studenckim teatrze "Alternatywa", gdzie zrealizowała pierwszy spektakl do wierszy Witolda Różańskiego. I wtedy już wiedziała, że będzie zdawała na reżyserię.

Z dyplomem inżyniera w kieszeni znalazła się na Wydziale Radia i Telewizji w Katowicach. Podczas egzaminów wstępnych milicja zgarnęła ją z ulicy, bo kobieta z aparatem fotograficznym wydała się podejrzana. Oskarżona o szpiegostwo, musiała tłumaczy, że leżąca na ulicy butelka to metafora ludzkiego życia, pretekst do materiału na egzamin.

Przez kolejne cztery lata robiła już to, o czym podświadomie marzyła od dzieciństwa. Nakręciła pierwszy film, wzrastała przy boku Krzysztofa Kieślowskiego i Andrzeja Jurgi. Znalazła też swoje miejsce na ziemi: wyszła za mąż, zamieszkała w Poznaniu. Urodziła córkę.

Macierzyństwo otworzyło przed nią zupełnie nowe oblicze siebie samej - już nie reżyseria była najważniejsza, choć stale ważna. - Dziecko to najpiękniejszy dar dla kobiety - mówi.

Niezastąpionym mistrzem jest dla niej Andriej Tarkowski. W jego filmach wciąż odkrywa coś nowego, fascynującego. Prowadzi o nim zajęcia w Instytucie Duchowości Carmelitanum w Poznaniu.

- Najważniejsze dla artysty jest to, by wymagał od siebie, by siebie odnalazł. A znaleźć siebie to odnaleźć Boga - mówi.

Wiara przez wiele lat wydawała jej się czymś prywatnym, czego nie należy obnażać. Dziś mówi, że wiara dodaje jej sił, nadaje kształt życiu. Odkryła to podczas realizacji dokumentalnego filmu o Janie Pawle II "Pójdź za mną". - Przyszło do mnie coś, czego sama nie śmiałabym zrobić - wyznaje. Propozycja pojawiła się w chwili, gdy papież był już bardzo chory. Wiedziała, że musi to zrobić. Mówi: - Nie wierzę w przypadki, we wszystkim widzę plan Boży względem swojej osoby. I wie, że to najważniejszy film, jaki zrobiła. Dziś realizuje siedmioodcinkowy film o Janie Pawle II dla Telewizji Polskiej, nakręciła film o Benedykcie XVI.

- Ciężki reżyser - tak o niej mówi operator Janusz Tatarkiewicz. - Wie, czego chce, wymaga od wszystkich całkowitej koncentracji. Czasami bywa apodyktyczna, ale gdy mówię, że czegoś nie da się zrobić - ustępuje - ocenia Tatarkiewicz. Wspólnie będą robili film o Janie Pawle II. - Pewnie dojdzie między nami do spięć artystycznych, ale cieszę się na tę współpracę - przyznaje.

Jej wieloletni kolega Paweł Woldan: - To pasjonatka. Jej filmy nie mieściły się w kanonie naszej politycznej rzeczywistości. Dlatego było jej trudno się przebić, zdobyć pieniądze - mówi. Widzi w jej twórczości zwrot ku metafizyce. - Ale nie robi tego na kolanach, w sposób prymitywny. Potrafi opowiadać mądrze i głęboko. Bo dla niej film to służba.

W laudacji na jej cześć filmoznawca Mikołaj Jazdon powiedział: "Pierścień Mędrców Betlejemskich otrzymuje osoba, która z uporem i konsekwencją ukazuje prawdę, osoba poszukująca wytrwale sensu i harmonii, ktoś, kto niesie swą twórczością pociechę każdemu człowiekowi". I tu trzeba postawić kropkę.

Tekst: Katarzyna Kolska (gazeta.pl Poznań)

Filmografia: film fabularny "Jemioła", Sztuki teatralne: "Królowa śniegu", Filmy dokumentalne: "Kobieta z węgla", "Ex voto", "Kamień", "W stronę Słońca", "Opowiadania na czas przeprowadzki", "Odtajnione powstanie", "Pójdź za Mną. Testament Jana Pawła II".

Prowadzi cykliczne pokazy filmów dokumentalnych z udziałem ich twórców z cyklu "Kino Duchowe". Współpracuje ze Studio Filmowym przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.