Kino CHARLIE w Łodzi, ul. Piotrkowska 203/205

Jan Machulski urodził się 3 lipca 1928 roku w Łodzi. Zmarł 20 listopada 2008 roku na zawał serca w warszawskim Szpitalu Bielańskim w wieku 80 lat. Pochowany na Powązkach Komunalnych w Warszawie. Był ambasadorem Łodzi w staraniach o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. 12 listopada 2008 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łodzi.

W czasie wojny, jako czternastolatek został zmuszony do pracy w zakładach samochodowych "Polski Fiat". Dopiero po 1945 podjął naukę w szkole średniej i zdał maturę, a w latach 1950-54 studiował w łódzkiej PWSA. Ukończył również w 1971 Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST) w Warszawie.

Był społecznikiem i pedagogiem z powołania. W 1974 roku został wykładowcą na Wydziale Aktorskim łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera (PWSFTViT). Dwukrotnie był dziekanem tego wydziału - w latach 1982-84 i 1989-96. Sprawował także funkcję jego prodziekana.

W filmie debiutował w 1953 roku epizodyczną rolą junaka SP u Konrada Nałęckiego w "Sprawie konia" jednej z nowel fimu "Trzy opowieści". Dopiero w 1958 roku wystąpił w znaczącej roli porucznika Stanisława Kamienia, pilota Dywizjonu 306 u Huberta Drapelli w "Historii jednego myśliwca". W tym samym roku zagrał rolę porucznika Pileckiego w filmie "Orzeł" Leonarda Buczkowskiego i marynarza Janka, narzeczonego Irki w "Wolnym mieście" Stanisława Różewicza. Jednak prawdziwe uznanie i popularność przyniosła aktorowi rola w "Ostatnim dniu lata" Tadeusza Konwickiego (1958). Maria Dąbrowska, której książka posłużyła jako podstawa tego filmu, pisała w swoich pamiętnikach: "[Aktorzy], a zwłaszcza Machulski, grali tak, że nie czuło się w nich aktorstwa. Dla mnie taka gra jest najlepsza, tak, jak najlepszy jest w powieści styl, którego się nie zauważa".

Sam Machulski tak mówił o swoim aktorstwie filmowym: - Grając w filmach poznawałem specyfikę aktorstwa filmowego. Zobaczyłem siebie, mogłem eliminować złe rzeczy. Nauczyłem się, że lepiej mniej niż dużo. (...) Wiedziałem, że zbliżenie musi być krótkie. Że montaż gra za mnie. Że gram w kinie w moll, a w teatrze w dur (Jan Machulski "chłopak z Hollyłódź [wspomnienia]", Warszawa 1999)

Inne role z tego okresu to m.in.: Wacław Jasiński u Wandy Jakubowskiej w "Historii współczesnej" (1960); pierwszoplanowa rola Karola Borowskiego w filmie "Drugi człowiek" (1961) u Konrada Nałęckiego, Doktor u Jana Batorego w "Odwiedzinach prezydenta" (1961); porucznik Adam Włodarczyk u Bohdana Poręby w filmie "Daleka jest droga" (1963); Fred Van Houben, detektyw z Brukseli u Stanisława Lenartowicza w "Pamiętnku pani Hanki" (1963). Machulski wspomina, że Krzysztof Teodor Toeplitz w tygodniku "Świat" przyznał mu Oscara za tę drugoplanową rolę. Była to jego pierwsza filmowa kreacja o charakterze komediowym i właśnie dzięki niej zauważył go Janusz Majewski. Reżyser zaproponował Machulskiemu kilka ról sensacyjno-komediowych w filmach telewizyjnych, m.in. w "Awatar, czyli zamiana dusz" (1964) z cyklu "Opowieści niezwykłe". Ich współpraca tak dobrze się układała, że Janusz Majewski napisał specjalnie dla Machulskiego scenariusz do filmu "Sublkator" (1966). Aktor zagrał w filmie jedyną męską rolę, tytułowego sublokatora. "Postać Ludwika, cichego naukowca, który wpada w pułapkę zastawioną przez kilka samotnych kobiet, wymagała dyskretnego, zręcznego komizmu, jaki bardzo lubię" - mówił o tej roli aktor. ("Film" 2003 nr 08)

Następną dużą rolę komediową - kapitana Stanisława Karskiego zagrał Machulski w "Rzeczpospolitej babskiej" (1969).

W 1981 Machulski roku zagrał rolę, która przyniosła mu największą popularność - kasiarza Henryka Kwinto w "Vabanku" wyreżyserowanym przez jego syna, Juliusza Machulskiego. Aktor wspominał: - Kwinto stał się moją kultową rolą. Tak mnie witają starzy i młodzi, a nawet bardzo młodzi ludzie. Również za granicą, w ośrodkach polonijnych popularność tej roli jest ogromna. Zarówno w Europie, Ameryce, jak i w RPA. ("Film", 2003, nr 08).

W postać Kwinty aktor wcielił się również w "Vabanku II, czyli ripoście" (1984), a u Juliusza Machulskiego zagrał jeszcze kilka ról: Kwintka w filmie"Kingsajz"; "Big Jima" Cimina, ojca chrzestnego mafii w Chicago w "Deja Vu" (1989); pułkownika Markowskiego w "Szwadronie" (1992); Jana Padlewskiego, ojca Doroty w serii 1. i 2. serialu "Matki, żony i kochanki" (1995); nadinspektora w "Kilerze" (1997) i Zenona, generała policji w "Kilerów 2-óch" (1999) oraz Tadeusza Hagena w "Vinci" (2004).

Pozostałe role filmowe to m.in.: pułkownik u Waldemara Dzikiego w "Cudownym dziecku" (1986); teść Miauczyńskiego u Marka Koterskiego w "Życiu wewnętrznym", (1986); generał Jastrzębski u Juliusza Janickiego w "Pomiędzy wilki" (1988); Józef Małecki u Janusza Kijowskiego w "Stanie strachu" (1989); Walenda, major SB u Władysława Pasikowskiego w"Psach" (1992) i "Psach 2" (1994); pułkownik u Waldemara Krzystka w "Polskiej śmierci" (1994); dziadek u Mirosława Borka w "Cudzym szczęściu" (prod. Polska, Niemcy) (1997); Franciszek Jaszczuk, dyrektor szkoły u Jana Hryniaka w "Przystani" (1997); Andrzej "Bos" u Konrada Niewolskiego w "D.I.L. (2002); komtur Zygfryd u Rafała Buksa i Pawła Czarzastego w "1409. Afera na zamku Bartenstein"; fotograf u Michała Rosy w "Co słonko widziało" oraz Kwintowski u Bartosza Brzeskota w "Nie ma takiego numeru". Jego ostatnim filmem jest "Ostatnia akcja", debiut reżyserski Michała Rogalskiego, w którym zagrał rolę dowódcy oddziału powstańczego, który skrzykuje swoich kompanów i wypowiada wojnę mecenasowi Szaro, szarej eminencji przestępczej stolicy, który nęka jego wnuka.

Aktor występował również w serialach, filmach zagranicznych i teatrze. Związany był między innymi z teatrami: w Olsztynie (1957-62); Nowym w Łodzi (1963-66); Polskim w Warszawie (1966-72); Narodowym (1972-74). W 1963 roku debiutował jako reżyser teatralny. W 1974 roku założył razem z żoną Haliną Teatr Ochoty w Warszawie. Był jego dyrektorem do 1996 roku. W Teatrze TV występował jako aktor i reżyserował sztuki.

Jest pomysłodawcą łódzkiej Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej, gdzie w 1998 roku odsłonięto jego gwiazdę. W 2002, podczas 7. Festiwalu Gwiazd odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach.

Jan Machulski jest laureatem Nagrody Specjalnej Operatorów dla Polskiego Aktora podczas festiwalu Camerimage 2003.

W ramach FESTIWALU JANA MACHULSKIEGO W KINIE CHARLIE zaprezentujemy następujące filmy: